Magazine Logo

Geweldloosheid en humanisme

Saskia van Goelst Meijer

Waardenwerk

De kortste definitie van humanistiek is dat zij een wetenschap is die zich bezighoudt met vraagstukken rond 'zingeving en humanisering'. Het is daarbij een normatieve wetenschap, een wetenschap met idealen. De humanistiek wil bijdragen aan 'een goed en zinvol leven in een rechtvaardige wereldsamenleving' voor ieder mens. Ze bestudeert aan de ene kant wat zo'n goed en zinvol leven dan is, hoe processen van zingeving en zinervaring verlopen, hoe men mensen die zich in een 'zingevingscrisis' bevinden het beste geholpen kunnen worden. Zin verwijst dan naar existentiële zin. Dat wat het leven 'te leven waard' maakt. Aan de andere kant bestudeert de humanistiek (de) samenleving(en) en alle structuren en processen die daarin een rol spelen om te zien waar in die structuren en processen het 'goede en zinvolle leven' in het geding is en probeert met inzichten en oplossingen te komen die hier wellicht verbetering in kunnen brengen. Dit alles doet zij geïnspireerd door het humanistische gedachtegoed, dat in Nederland in belangrijke mate is vormgegeven door Jaap van Praag. In het werk van Van Praag is de Tweede Wereldoorlog steeds een bron van reflectie geweest. Hij was van mening dat een dergelijke catastrofe voorkomen zou kunnen worden wanneer de bevolking meer 'geestelijk weerbaar' was tegen schadelijke ideologieën als het fascisme en het communisme. Voor Van Praag was het ontwikkelen van een duidelijke levensbeschouwing daarbij van essentieel belang. Van Praag was voor en na de oorlog actief in verschillende vredesorganisaties en nam een geweldloos standpunt in (Gasenbeek, 2011). Voor hem waren geweldloosheid, geestelijke weerbaarheid en levensbeschouwing onlosmakelijk met elkaar verbonden (Heijne, 2000). De humanistische levensbeschouwing was voor Van Praag de uitdrukking van zijn streven om tot een geweldloze levenshouding te komen, die was verbonden met eerbied voor het leven en de menselijke waardigheid. Opmerkelijk genoeg is in het hedendaagse humanisme de nadruk op geweldloosheid zo goed als verdwenen. Ook in de humanistiek komt het thema nauwelijks (expliciet) aan bod. Dit is des te opmerkelijker omdat in het moderne denken over geweldloosheid veel thema's uitgewerkt worden die ook in de humanistiek een belangrijke rol spelen. In beide staat, vanuit een waardegeladen perspectief, het streven naar een humane en rechtvaardige samenleving centraal waarin mensen een goed en zinvol leven kunnen leiden. In beide wordt de rol die levensbeschouwing in dit streven speelt benadrukt en wordt een verband gelegd tussen (processen van) zingeving en dat wat in de humanistiek 'humanisering' wordt genoemd: het doordenken en actief bevorderen van structuren in de samenleving die een goed en zinvol leven mogelijk maken. Wij zijn van mening dat de humanistiek en het moderne geweldloze denken belangrijke inzichten delen en kunnen uitwisselen. Om de rest van dit artikel te lezen dient u zich in te loggen of te registreren.

WTA

WTA (Het Wetenschappelijk Tijdschrift voor Autisme) is een peerreviewed tijdschrift met als doelstelling het bevorderen van de verspreiding van wetenschappelijk gefundeerde kennis over het spectrum van autismestoornissen in het Nederlands taalgebied. De verbreding van het wetenschappelijk fundament is gericht op de verbetering van de positie van mensen met autisme in de samenleving in de meest brede zin van het woord.

Naar de website.



Ouderschapskennis

Ouderschapskennis, voor opvoedondersteuners en ouderbegeleiders, is een tijdschrift voor de studie van ouderschap en ouderschapsproblematiek. De redactie van Ouderschapskennis weet uit ervaring wat de dagelijkse dilemma’s op de werkvloer van ouders, ouderbegeleiders en opvoedondersteuners zijn.

Naar de website



Waardenwerk

Tijdschrift Waardenwerk richt zich op het onderzoeken en ondersteunen van werken aan waarden op drie, onderling samenhangende niveaus: het niveau van de persoonlijke bestaansethiek, het niveau van werk en professioneel handelen en het niveau van organiseren en besturen.

Naar de website



Participatie en Herstel

‘Participatie en Herstel’ is een voortzetting van het Tijdschrift voor Rehabilitatie en Herstel. Het richt zich op ondersteuning van maatschappelijk herstel, sociale inclusie en het tegengaan van maatschappelijke uitsluiting van mensen met een verslaving of met forensische problematiek.


Naar de website